დემოკრატიის ინდექსი - საქართველომ საზოგადოებას საქართველოს საერთო სასამართლოებში საქმეების განხილვის გაჭიანურების გამომწვევი მიზეზების შესახებ კვლევის შედეგები წარუდგინა. დოკუმენტი დამოუკიდებელი იურისტების ჯგუფთან თანამშრომლობითა და USAID სამართლის უზენაესობის პროგრამის მხარდაჭერით მომზადდა.  

ღონისძიებას 60-ზე მეტი ადგილობრივი და საერთაშორისო  ორგანიზაციების, სახალხო დამცველის, პარლამენტის და უზენაესი სასამართლოს წარმომადგენლები და სამართლის სპეციალისტები დაესწრნენ.  

გახსნით სიტყვაში USAID სამართლის უზენაესობის პროგრამის ხელმძღვანელმა, გიორგი ჩხეიძემ ხაზი გაუსვა მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის და ანგარიშვალდებულების გაზრდასთან ერთად, სასამართლოს ეფექტიანობის გაზრდისა და ხელმისაწვდომობასთან დაკავშირებული ბარიერების აღმოფხვრის მნიშვნელობას.

დემოკრატიის ინდექსი - საქართველოს ხელმძღვანელმა, ეკატერინე ციმაკურიძემ აღნიშნა, რომ კვლევაში გამოვლენილია მართლმსაჯულების დროულად მიღების შეფერხების მიზეზები. ძირითადად ჭიანურდება ადმინისტრაციული და სამოქალაქო დავების განხილვა, ასევე სისხლის სამართლის საქმეები, სადაც ბრალდებულს არ აქვს შეფარდებული პატიმრობა.

კვლევის პროცესი მოიცავდა ინტერვიუს 30-ზე მეტ პრაქტიკოსთან. გამოიკითხა 200-მდე რესპონდენტი, მათ შორის მოსამართლეები, ადვოკატები, არბიტრები, საჯარო უწყებების იურისტები. გამოკითხულთა ნაწილმა შეავსო ონლაინ კითხვარები.

კვლევის ავტორებმა, მაია ბაქრაძემ და კახა წიქარიშვილმა კვლევის მიგნებებზე ისაუბრეს. კვლევის თანახმად, არ არსებობს მოსამართლეთა საჭიროებებზე დაფუძნებული საქმეთა ნაკადის მართვის ერთიანი სისტემა. არ ხდება მოსამართლეებისთვის თანამედროვე მიდგომების გაცნობა, პერიოდული გადამზადება, ტექნოლოგიებით და დამხმარე ადამიანური რესურსით უზრუნველყოფა. მოსამართლეების ერთადერთი მოტივატორი ხალხის წინაშე არსებული პროფესიული პასუხისმგებლობაა.

კვლევაში ასევე, საუბარია საქართველოს საპროცესო კანონმდებლობაზე, რომელიც მოძველებულია და არ შეიცავს საქმეთა ნაკადის ეფექტიანი მართვის და მოსამართლეთა განტვირთვის საკმარის რეგულაციებს. რიგ შემთხვევებში, მოსამართლეები არაეფექტიანად იყენებენ სხდომათა გადადების პრევენციის არსებულ საკანომდებლო მექანიზმებს. ამასთან, აღინიშნა, რომ არ არსებობს პროცესის განზრახ გაჭიანურებაზე ადვოკატების პროფესიული პასუხსმგებლობის დაკისრების მექანიზმი. ასევე, კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს შესაძლებლობას, რომლითაც მოქალაქე მოახერხებს  პროცესის დაჩქარებას ან საქმის გაჭიანურებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებას. 

კვლევის მიხედვით, ტერიტორიისა და დატვირთვის განსხვავებულობის მიუხედავად, საქართველოს პირველი ინსტანციის სასამართლოთა უმრავლესობა ვერ ახერხებს სამოქალაქო და ადმინისტრაციულ საქმეებზე კანონით დადგენილი 5-თვიანი საგამონაკლისო მაქსიმალური ვადის დაცვას. ზემდგომი ინსტანციების სასამართლოებში სამოქალაქო და ადმინისტრაციულ საქმეთა განხილვის სავარაუდო ხაგრძლივობა საანგარიშო პერიოდის (2017-2022 წლები) განმავლობაში 3-10 თვემდე მერყეობს. კვლევაში მოცემულია, რომ საქმეთა განხილვის სავარუდო საშუალო ხანგრძლივობა წლების განმავლობაში ზრდადია -- 2018-დან 2020 წლამდე ხანგრძლივობა გაიზარდა და 400 დღეს გადააჭარბა.

დოკუმენტში ავტორები მიუთითებენ, რომ სასამართლო სისტემა სათანადოდ არ უწყობს ხელს დავის ალტერნატიული მექანიზმების (მედიაცია, არბიტრაჟი) განვითარებას, რამაც შესაძლოა მნიშვნელოვნად განტვირთოს სასამართლო.