2023 წლის 6 ივლისს, დამოუკიდებელი იურისტების ჯგუფმა და დემოკრატიის ინდექსი - საქართველომ, USAID-ის სამართლის უზენაესობის პროგრამის მხარდაჭერით, გამართეს საერთაშორისო ონლაინ დისკუსია თემაზე: მოსამართლეთა ასოციაციების როლი დამოუკიდებელ და ანგარიშვალდებულ სასამართლო სისტემაში.

შეხვედრის 49 მონაწილე ესწრებოდა, მათ შორის იყვნენ იურისტები, მოსამართლეები, სასამართლოს ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები საქართველოდან და სხვა ქვეყნებიდან. მონაწილეებმა მიიღეს ინფორმაცია ევროპაში მოსამართლეთა ასოციაციებსა და მათი მნიშვნელობის შესახებ.

შეხვედრას მოდერაციას უწევდა რუსთავის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე, მადონა მაისურაძე. „ცნობილია რომ სასამართლო სისტემებში იქმნება მოსამართლეთა ასოციაციები. ასოციაციები აერთიანებს მოსამართლეებს სხვადასხვა იდეისა თუ მიზნის გარშემო. საქართველოში დღეს მოქმედებს ორი ასოციაცია: პირველი შეიქმნა 1999 წელს და თითქმის ყველა მოსამართლეს აერთიანებს, ხოლო მეორე არის რამდენიმე წლის წინ დაარსებული ქალ მოსამართლეთა ასოციაცია. ასოციაციების მიზანი არის მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობისა და ანგარიშვალდებულების ხარისხის გაზრდა. ამიტომ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია [დისკუსიის] მომხსენებლების გამოცდილების გაზიარება და ევროპული პერსპექტივის გაცნობა“- აღნიშნა მოსამართლემ.

სიმონე ბენვენუტიმ, რომა ტრეს უნივერსიტეტის შედარებითი საჯარო სამართლის ასოცირებულმა პროფესორმა მიმოიხილა მოსამართლეთა ასოციაციების სტრუქტურა. ძირითად შემთხვევებში ასოციაციების ფუნქციები კანონით არ არის განსაზღვრული და მათი ინტერესები მეტ-ნაკლებად დარგობრივია. თუმცა ასოციაციები მნიშვნელოვანი აქტორები არიან და ხელს უწყობენ მართლმსაჯულების ადმინისტრირებას. ისინი ერთმანეთისგან შეიძლება განსხვავდებოდნენ მიზნის, სტრუქტურის, ღირებულებებისა და წევრობის ტიპის მიხედვით.

იან ოლზანოვსკიმ, პოზნანის რაიონული სასამართლოს მოსამართლემ და სილვიო რობერტო ვინჩეტიმ, შედარებითი კონსტიტუციური სამართლის მკვლევარმა მოდენას და რეჯო ემილიას უნივერსიტეტში, ისაუბრეს პოლონეთსა და იტალიაში მოსამართლეთა ასოციაციების განვითარების ისტორიისა და დღევანდელი მდგომარეობის შესახებ. პოლონეთის ყველაზე დიდი ასოციაცია, იუსტიცია, რომელიც 3500-ზე მეტ მოსამართლეს აერთიანებს ძალიან გააქტიურდა 2020 წელს პოლონეთში მოსამართლეების წინაშე არსებული გამოწვევების წინააღმდეგ ბრძოლის დროს. პროფესორ ოლზანოვსკის თქმით, სასამართლო ასოციაციების ერთ-ერთი მთავარი ამოცანაა საკანონმდებლო წინადადებების შეფასება და ინიცირება დამოუკიდებელი და ეფექტიანი სასამართლო სისტემის მხარდასაჭერად. თუმცა, ამავდროულად, ასოციაციებთან დაკავშირებული რისკი შეიძლება იყოს პოლიტიკურ ძალასთან თანამშრომლობის შესაძლებლობა.

შეხვედრის დასასრულს მონაწილეებმა ისაუბრეს საქართველოში მოსამართლეთა გაერთიანებების ისტორიასა და მის ამჟამინდელ მდგომარეობაზე, ასოციაციების დაფინანსების და მათი საქმიანობის შესახებ ინფორმაციის გამოქვეყნების შესაძლებლობაზე.

დისკუსია სასამართლო რეფორმატორთა საერთაშორისო ქსელის ფარგლებში იმართება და სხვადასხვა ქვეყნის გამოცდილების გაზიარებას ისახავს მიზნად. ქსელი აერთიანებს 59 წევრს აშშ-ს, ევროპის, აზიის, და ლათინური ამერიკის 23 სხვადასხვა ქვეყნიდან.